Wanneer kan privégedrag leiden tot ontslag?
Leestijd: 4 minuten
Veel mensen denken: "Wat ik in mijn vrije tijd doe, gaat mijn baas niets aan." Maar is dat echt zo? Alhoewel het recht op privacy, evenals het recht op vrijheid van meningsuiting in onze grondwet verankerd zijn, kunnen deze rechten onder bepaalde omstandigheden begrensd worden. Ook als het gaat om de impact van privégedrag op het werk. Maar wanneer kan gedrag in de privésfeer, ondanks het recht op privacy, tot ontslag of andere sancties leiden? ARAG jurist Linda Corvers legt uit.
Recht op privacy
In Nederland is het recht op privacy een belangrijk grondrecht. Het houdt in dat iedereen recht heeft op bescherming van zijn of haar persoonlijke levenssfeer, zowel binnen als buiten de werkomgeving. Hoewel het recht op privacy een belangrijke pijler is, kan een werkgever in bepaalde gevallen beperkingen opleggen naar aanleiding van het privégedrag van werknemers. Hierbij bestaat een onderscheid tussen recht op privacy op de werkvloer en buiten de werkomgeving.
Recht op privacy op de werkvloer
Werknemers hebben recht op bescherming van hun persoonlijke levenssfeer tijdens het uitoefenen van hun werkzaamheden. Werkgevers moeten echter ook zorgen voor een veilige en productieve werkomgeving, en hun bedrijfsreputatie beschermen. Onder bepaalde omstandigheden hebben werkgevers het recht om in te grijpen als privégedrag de werkomgeving negatief beïnvloedt.
“Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat werkgevers onder bepaalde omstandigheden e-mails of internetgebruik mogen controleren. Het plaatsen van camera's op de werkvloer is toegestaan als er een vermoeden is van diefstal, diefstal, fraude, of wangedrag op de werkplek. Dit moet wel gebeuren binnen de grenzen van de privacywetgeving en na zorgvuldige afweging van de privacybelangen van werknemers.”
“Het is van cruciaal belang dat werkgevers duidelijke richtlijnen en beleidsmaatregelen hebben met betrekking tot privacy op de werkvloer, inclusief de verwachtingen ten aanzien van het gedrag van werknemers. Tegelijkertijd is het belangrijk dat werknemers op de hoogte zijn van deze richtlijnen en hun rechten met betrekking tot privacy op de werkvloer.”
Recht op privacy buiten de werkomgeving
Recht op privacy buiten de werkomgeving is een complex onderwerp. Soms kunnen privé acties en de invloed hiervan op je werk, elkaar overlappen. Werkgevers hebben steeds vaker toegang tot informatie over het gedrag van werknemers buiten de werkomgeving. Via sociale media bijvoorbeeld. Werkgevers kunnen hierdoor op de hoogte raken van openbare gedragingen buiten de werksituatie.
“Dit betekent niet dat het hele leven van werknemers onder een vergrootglas ligt, maar het is belangrijk om te beseffen dat sommige acties buiten je werk invloed kunnen hebben op je professionele leven. Het delen van persoonlijke meningen, politieke overtuigingen, foto's en andere informatie op sociale media kan onbedoelde gevolgen hebben voor de werkrelatie en het bedrijfsimago. Een ogenschijnlijk onschuldige opmerking of een controversiële post kan bijvoorbeeld reacties van collega's, klanten of werkgevers uitlokken, en hierdoor de werkomgeving negatief beïnvloeden.”
Ben op de hoogte van je privacyrechten
Als werknemer is het dus erg belangrijk om op de hoogte te zijn van privacyrechten op en buiten de werkvloer, en de voorwaarden waaronder deze rechten kunnen worden beperkt.
“Werknemers moeten zich bewust zijn van hun privacyrechten en de grenzen ervan, zowel binnen als buiten de werkomgeving. Tevens hebben werknemers het recht om bezwaar te maken tegen onredelijke inbreuken op hun privacy en om eventuele klachten of geschillen hierover aan te kaarten bij de werkgever of relevante instanties.”
In sommige gevallen kan een werkgever maatregelen opleggen naar aanleiding van het privégedrag van werknemers. In het algemeen geldt dat een werkgever in bepaalde situaties kan overgaan tot sancties. Zoals bij imagoschade, schending van de bedrijfsregels, betrokkenheid bij strafbare feiten of onverenigbaar gedrag met de functie. Hierbij gelden wel een aantal belangrijke overwegingen.
Het hangt af van de situatie
Of een werkgever actie onderneemt, zoals een waarschuwing of zelfs ontslag, hangt af van de situatie. Er moeten duidelijke regels zijn overtreden. Deze regels staan bijvoorbeeld in je arbeidsovereenkomst of het bedrijfsbeleid. Ook moet er een verband zijn tussen je privégedrag en je werk. Hierbij geldt dat werkgever niet altijd naar het zwaarste middel, dus ontslag, mag grijpen. Een verzoek tot verwijdering of een waarschuwing kan ook volstaan.
“Soms is zelfs een losse connectie genoeg om problemen te veroorzaken. Bijvoorbeeld het doen van politieke uitlatingen op LinkedIn die gekoppeld kunnen worden aan de werkgever. Dit kan leiden tot schade voor een werkgever doordat klanten er aanstoot aan nemen, of omdat het afbreuk doet aan de activiteiten van de werkgever.”
Het hangt af van het bedrijfsbeleid
De aard van het bedrijf waarvoor je werkt en de geldende bedrijfsregels, kunnen bepalen in hoeverre je privégedrag gevolgen voor je werk kan hebben. Het is hierbij ook belangrijk of het gedrag plaatsvindt tijdens werktijd of vrije tijd.
“Van een vrachtwagenchauffeur of een chauffeur van een koeriersdienst, mag bijvoorbeeld worden verwacht dat hij nuchter achter het stuur zit. Dat betekent dat de werkgever mag verwachten dat de werknemer geen verdovende middelen gebruikt voordat hij aan zijn dienst begint. Daarbij is het ook relevant of de werkgever een beleid heeft, in dit geval over het gebruik van verdovende middelen en de belangen van het bedrijf. In dit beleid kunnen afspraken en sancties worden vermeld. Zo kan in het beleid staan dat de chauffeur onderweg, ook niet in de pauze, geen alcohol mag kopen.”
Het hangt af van je beroep
Het hangt ook af van het beroep dat je uitoefent, welke sancties kunnen worden toegepast op basis van je privégedrag. Sommige beroepen vereisen een hoge mate van integriteit, betrouwbaarheid en professioneel gedrag, zowel op de werkvloer als daarbuiten.
“Voor bepaalde beroepen gelden strengere regels dan voor anderen. Voor een ambtenaar gelden, in het algemeen, strengere regels bijvoorbeeld. Voor politieagenten of militairen gelden er strenge integriteitsregels waar ze zich aan moeten houden. Zelfs dingen die ze in hun privéleven doen, kunnen gevolgen hebben voor hun werk. Zo zal drugsgebruik in privétijd door een politieagent hem aangerekend kunnen worden. Wanneer een winkelmedewerker dit doet bijvoorbeeld, kan de werkgever in beginsel geen stappen ondernemen, zolang het geen invloed heeft op de werkprestaties.”
Het hangt af van de (online) uiting
Privé uitingen hoeven in de regel niet tot sancties van je werkgever te leiden. Als de werkgever hierbij betrokken wordt en/of er een duidelijk beleid is, kan het wel gevolgen hebben. Met name bij online uitingen gebeurt dit tegenwoordig ongemerkt sneller dan je denkt.
“Als collega’s volg je elkaar op social media bijvoorbeeld, of heb je een WhatsApp-groep samen. Maar wat je daar zegt, kan soms grote gevolgen hebben voor je baan. Een restaurantmedewerker werd bijvoorbeeld ontslagen nadat ze negatief sprak over haar werkgever op haar social media profiel, waarop ook de naam van het restaurant stond vermeld. Een politieagent bij de politie Rotterdam verloor zijn baan vanwege vrouwonvriendelijke opmerkingen in de groepsapp. Ook een aantal racistische opmerkingen in de app groep met collega’s, kwam een medewerker van een bedrijf duur te staan.”
“Ook privéafbeeldingen die je plaatst op je eigen social media, kunnen problemen geven. Een verpleegster die foto's deelde van haar dochter in een verpleegster uniform genomen op de intensive care, werd ontslagen door het ziekenhuis waar ze voor werkte. Ook al waren deze foto’s bedoeld voor deelname aan een miss verkiezing. Dus let goed op wat je deelt online, want het kan je je baan kosten!"
In het algemeen geldt dat in de volgende situaties een werkgever kan overgaan tot het treffen van maatregelen:
-
Schade aan de reputatie van het bedrijf
Wanneer je privégedrag direct verband houdt met de werkzaamheden en de goede naam van je werkgever schaadt, of wanneer het de werksfeer negatief beïnvloedt. -
Schending van bedrijfsregels
Als je privégedrag in strijd is met de regels en waarden van het bedrijf waarvoor je werk. Bijvoorbeeld, het openbaar maken van vertrouwelijke informatie over het bedrijf op sociale media. -
Strafbare feiten
Als je betrokken is bij strafbare feiten buiten werktijd die ernstig genoeg zijn om het vertrouwen van je werkgever te schaden. Bijvoorbeeld, veroordeling voor diefstal of geweldpleging. -
Onverenigbaar gedrag met de functie
Als je privégedrag in strijd is met de vereisten of verwachtingen van je functie, zoals een leraar die betrokken is bij ongepast gedrag buiten de schoolomgeving dat invloed kan hebben op zijn of haar geloofwaardigheid als docent. -
Gedrag tijdens werktijd
Als je privégedrag plaatsvindt tijdens werktijd en je prestaties beïnvloedt, zoals het gebruik van alcohol of drugs tijdens het werk.
