Onterfd door een ouder
Leestijd: 3 minuten
29 januari 2024
Onterfd door je ouder(s). Krijg je dan helemaal niets?!
Het klinkt misschien bizar, maar het gebeurt regelmatig: ouders die hun kind onterven. Vaak is er al jarenlang geen contact meer tussen ouder en kind. Zo ook bij Emma. Haar moeder overleed negen jaar geleden en haar vader sprak ze vijftien jaar geleden voor het laatst.
Daar blijft het contact bij, want ineens valt haar oog in de krant op een overlijdensbericht van haar vader. Emma vraagt zich af of zij een deel van de nalatenschap van haar vader krijgt. Via het Centraal Testamentenregister komt ze er achter dat haar vader een testament heeft, waarna ze contact opneemt met de notaris die het testament heeft opgesteld. Ze schrikt van zijn bericht: haar vader heeft haar onterfd. Haar broer Bas is in het testament tot enig erfgenaam benoemd. Wat nu?
Legitieme portie: Toch een deel van de nalatenschap?
Emma's vrees dat ze met lege handen blijft staan, blijkt onterecht. Op basis van de wet heeft een (onterfd) kind namelijk recht op een bepaald deel van de nalatenschap van zijn of haar ouder. Dit recht heet de ‘legitieme portie’, maar wordt in de volksmond ook wel het 'kindsdeel' genoemd. Emma heeft geen recht op goederen, zoals foto’s, sieraden of een schilderij dat al jaren in de familie is, maar ze krijgt een geldvordering op de nalatenschap.
De legitieme portie bedraagt de helft van het erfdeel dat het kind zou ontvangen, als hij of zij niet was onterfd. Stel dat Emma niet was onterfd, dan waren zij en Bas erfgenaam. Emma zou dan recht hebben op de helft (1/2e deel) van de nalatenschap van haar vader. In dit geval is de legitieme portie een kwart (1/4e deel). Als de moeder van Emma nog in leven zou zijn, zou het erfdeel 1/3e deel bedragen. En de legitieme portie dus 1/6e deel van de nalatenschap.
De vader van Emma was niet verplicht om Emma te vertellen dat hij haar had onterfd. Ook de notaris en Bas (als enige erfgenaam) hebben geen verplichting om Emma over de onterving en legitieme portie op de hoogte te stellen. Gelukkig voor Emma heeft Emma de overlijdensadvertentie in de krant gezien.
Legitieme portie zelf opeisen
Om haar legitieme portie te ontvangen, moet Emma Bas benaderen. Het is verstandig hiervan een bewijsstuk te bewaren, bijvoorbeeld door het verzoek via een aangetekende brief te versturen.
Emma kan haar legitieme portie zes maanden na het overlijden van haar vader opeisen. Het is belangrijk dat ze hier niet te lang mee wacht, want na vijf jaar vervalt de mogelijkheid om aanspraak te maken op de legitieme portie.
Wanneer kan de legitieme portie niet worden opgeëist?
Er is een mogelijkheid voor de vader van Emma om af te wijken van de hoofdregel van opeisbaarheid. Dit kan door te bepalen dat de legitieme portie van Emma pas opeisbaar is bij overlijden van zijn vrouw. Als de moeder van Emma nog had geleefd, zou Emma haar legitieme portie alsnog niet uitgekeerd hebben gekregen. Wel is het raadzaam in dat geval de hoogte van de legitieme portie vast te leggen.
Hoe wordt de legitieme portie berekend?
De hoogte van de legitieme portie wordt als volgt berekend:
De waarde van de goederen van de nalatenschap op het moment van overlijden van de overledene.
Daarbij opgeteld:
- Bepaalde schenkingen (zoals schenkingen aan niet onterfde kinderen)
Daarop in mindering gebracht:
- Bepaalde schulden (zoals een hypotheekschuld en uitvaartkosten)
- Eventuele schenkingen die aan het onterfde kind in het verleden zijn gedaan
Voor Emma is het van belang dat zij alle stukken die zij voor de berekening van haar legitieme portie nodig heeft, boven tafel krijgt. Denk bijvoorbeeld aan bankafschriften, de factuur van de uitvaartkosten, een overzicht van de verrichte schenkingen etc. De erfgenaam, in dit geval Bas, is verplicht om deze informatie op verzoek van Emma aan haar te geven. Op het moment dat de hoogte van de legitieme portie van Emma is berekend, en hier overeenstemming over is bereikt, moet Bas dit bedrag aan Emma uitkeren.
Advies bij onterving
Kortom: als je door je ouders bent onterfd, betekent dat niet dat je helemaal niets krijgt. Als het nodig is, kun je procederen om de relevante stukken te verkrijgen en/of de legitieme portie bij de erfgenaam/erfgenamen te innen. Mijn advies is: zorg je dat hier tijdig mee start. Kom je er zelf niet uit? Neem dan contact op met mij, of een andere specialist.
